ذهن آگاهی (mindfulness) چیست؟ آیا کاربردی برای مدیران دارد؟

ثبت شده توسط بابک علوی در چهارشنبه, ۱۳۹۱/۰۱/۳۰ - ۰۴:۳۰

برچسب‌ها

به نام خدا. یکی از موضوعاتی که این روز‌ها در حوزه‌های مختلف روان‌شناسی طرفداران زیادی یافته است «ذهن آگاهی» است. گر چه شاید بتوان معادل‌های فارسی دیگر و شاید بهتری برای mindfulness یافت، اما شاید ذهن آگاهی ترجمه مناسبی برای آن باشد. از نظر مفهومی ذهن آگاهی را می توان یکی از تعالیم آیین‌ها (به طور خاص بودایی) و شاید مذاهب ظهور یافته در شرق آسیا دانست که تاکید بر تقویت توان ذهنی و روانی انسان برای درک لحظه‌ها، پاک کردن ذهن و ایجاد آرامش درونی برای فهم دقیق جریان زندگی دارد (به قول سهراب سپهری: زندگی آبتنی کردن در حوضچه اکنون است). از این منظر، انسان برای آرامش و دور کردن نگرانی‌ها و اضطراب‌ها لازم است تا با جریان مستمر و لحظه به لحظه زندگی رابطه ای عمیق و واقع گرایانه بر قرار کند. نمود عملی این مفهوم را برخی با تمرین‌هایی همراه با تمرکز و دقت کردن به حواس پنجگانه در درک عمیق و با آرامش لحظه‌ها و لذت‌ها توصیه می‌کنند. به طور مثال غذا خوردن آهسته و تلاش و تمرکز برای درک مزه‌ها، تمرکز بر تنفس و درک عمیق دم و باز دم، تمرکز و آرامش دوره‌ای در طی روز، یادآوری آن چیزهایی که از آن برخوردار هستیم (به تعبیری دیگر، یادآوری نعمتهایی که خداوند به ما داده است) از مصادیق تمرین‌هایی است که در این زمینه توصیه شده است. شاید روشی که برخی روان‌شناسان بر روی افراد افسرده با درخواست از آن‌ها برای «نوشتن آن چیزهایی كه در زندگی دارند» به کار می‌برند هم با این موضوع بی‌ارتباط نباشد. برخی ممکن است بپرسند که در زمانی که گرفتاری‌ها و شاید تاریکی‌هایی در زندگی پیرامونی وجود دارد چگونه می‌توان جایی برای این مباحث یافت. به نظرم برای حل مسایل پیرامونی (البته اگر قصد کمک و تاثیر گذاری داشته باشیم)، داشتن روحیه‌ای مثبت شرط لازم برای حل مسئله است. ایجاد روحیه مثبت فقط و صرفاً برای امیدبخشی نیست، بلکه زمینه لازم برای تفکر صحیح و سازنده است. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که بین تفکرات سازنده و هیجانات مثبت روابط قوی دو طرفه وجود دارد. تفکرات مثبت و سازنده نیازمند توجه صحیح و دقیق به واقعیات پیرامونی، نداشتن جهت گیری و بایاس‌های فکری، تعریف درست مسئله و تحلیل مناسب است که بدون هیجانات مثبت مقدور نیست. هر چند ایجاد تعادل در این رابطه در فضایی مثبت و سازنده پدیده‌ای ایستا نیست، بلکه نیازمند تلاش و دقت و مبارزه مستمر با ناکامی‌ها و تلخی‌ها است. به عبارت دیگر تلاش فراوانی با بهره گیری از مکانیزم‌های خود تنظیمی (self-regulation) و رهبری بر خود (self-leadership) مورد نیاز است تا بتوان خود را کم و بیش در فضای روانی و فکری مثبتی قرار داد.
برخی از محققین و صاحب نظران در مدیریت و رهبری سازمانی نیز مدتی است که در اندیشه بررسی استفاده از مفهوم ذهن آگاهی در مباحث مختلف این حوزه هستند. به طور واضح، موضوعات مدیریت استرس و رهبری بر خود مدیران می‌توانند نزدیک‌ترین موضوعات به ذهن آگاهی باشند. اما برخی محققان، ذهن آگاهی را پیش نیاز حل مسایل مدیریتی، درک صحیح شرایط محیطی، شناخت صحیح از نقاط قوت و ضعف سازمان، و عاملی مهم در ثبات فکری و تفکر مدیران می‌دانند. در اینجا قصد دارم که به خوانندگان محترم مقالات پیوست را معرفی کنم و پیشنهاد کنم که بر روی تاثیر گذاری ذهن آگاهی بر فرایند‌ها و کارکردهای مدیریت اندیشه کنند. این روز‌ها توجه خودم عمدتا به «رابطه بین ذهن آگاهی و تفکر سیستمی در حل مسئله» جلب شده است. امیدوارم در یادداشت‌های بعدی روی جنبه های مدیریتی ذهن آگاهی ایده‌های دیگری را مطرح سازم.

دیدگاه‌ها

با تشکر از شما استاد گرامی.
من فکر میکنم این مبحث با توجه به پیچیدگی هایی که بشر امروز ونیز سازمانهای امروزی را احاطه نموده است از ضروریات خصوصیات یک مدیر ورهبرسازمانی ست واحتمالادرآینده نداشتن این خصوصیت به معنای نداشتن وفقدان قدرتی (حتی مانند حواس پنجگانه درزندگی روزمره)دربهبوهه سازمان های امروزی وآینده خواهدبود.

سلام. خیلی ممنون از مطلب مفیدتون. واقعا استفاده کردم. فکر می‌کنم می‌شد به این هم اشاره کرد که داشتن "روحیه مثبت" که شرط اساسی حل مساله است لزوما به معنی "موافق بودن" نیست بلکه میتوان روحیه مثبت داشت ولی منتقد بود و شاید هم مخالف

با سلام و تشکر. بله موافقم. اما در این شرایط هم همچنان مسئله محور بودن و تمرکز زیاد برای شناسایی راه هایی برای حل مسایل در عین اختلاف نظر می تواند از موضوعات مهم برای موفقیت باشد.

توجه علاقه مندان به این مباحث را به کانالی از ماهواره به نام "گنج حضور " جلب می کنم که اساس آن آموزه های مولوی در این حوزه است. بسیار کاربردی و اثر گذار است. به امتحانش می ارزد. فرکانس ۱۱۰۳۴

با سلام.اگر نظرات بالا رو بخونید مشخصه که اکثر افرادی که در این زمینه مطلب جمع اوری میکنن دانشجوی ارشد روانشناسی هستند و بدنبال منبع در این رابطه می گردند. از شما ممنون میشم اگر منبع در این خصوص معرفی کنید.ممنونم

با سلام و تشكر از شما. حتما توجه فرموده ايد كه در انتهاي اين يادداشت دو منبع براي دانلود قرار داده شده است. پيشنهاد مي كنم از ليست منابع اين دو منبع (در انتها) براي يافتن منابع بيشتر استفاده فرماييد. موفق باشيد. علوي

سلام آیا میشه برای پایان نامه این موضوع (ذهن آگاهی) رو به عنوان موضوع انتخاب کرد ...آیا پایان نامه هایی هم هست که روی اون کار شده باشه که بشه از اون استفاده کرد

با سلام. بله مي شود، فقط بايد در دانشكده خود استاد راهنمايي در اين حوزه داشته باشيد كه بتوانيد از ابتداي كار روي تدوين يك سوال تحقيق معنادار و مفيد و با توجه به ادبيات اين حوزه كار كنيد. موفق باشيد، علوي

باسلام ، وقتتون بخیر، ازتون یه خواهش دارم اگه کتابی در مورد ذهن اگاهی دارین برای پایان نامه لازمش دارم برام ارسال کنین یا ازکدوم سایت میشه این کتاب را خرید

با سلام و تشكر. بنده با اين موضوع عمدتا از طريق مقالات آشنا شده ام، و متاسفانه با كتابي خوب در اين زمينه آشنايي ندارم. موفق باشيد. علوي

مطالبتون خیلی مفید بود . موضوع پایانامه من ذهن آگاهی هست میخواستم اگه ممکن هست به بنده منبع معرفی کنید. ممنون

سلام و تشکر از مطالبتان من مایلم موضوع پایان نامه ارشدم درباره ذهن اگاهی دبیران باشه لطفا اگر میتونید منابع و مطالب مربوطه را معرفی کنید

با سلام. متاسفانه در حوزه خاص موضوع براي دبيران يا معلمان مطالعه اي نداشته ام. اميدوارم با جستجو بيشتر منابع لازم را بيابيد. لطفا اگر به مطلب جالبي برخورديد براي اينجانب نيز ارسال فرماييد.

من برای پایان نامه ارشدم به این موضوع و مطالب آن احتیاج دارم. ممنون میشم تا اطلاعات بیشتری رو در اختیارم قرار بدید.

مطلب خوبی بود میتوانم خواهش کنم مطالب ذهن آگاهیتون برا نوشتن پایان نامه ارشد در اختیارم بذارید

سلام.من در مورد ذهن اگی چند سال است که کار کردم وفکر میکردم کشف خودمه امروز دیدم که هین موضوع رو خیلی ها کار میکنند وبسیار مورد توجه واقع شده.مطالب بسیار زیادی جمع کردم وتقریبا بسیاری از نظریات روانشناسی رو براساس این تدوین کردم.به انجمن روانشناسی ایران هم رجوع کردم وعنوان کردم که مطلب جدیدی رو برای ارایه دارم.ولی اصلا توجه نکردن.به انجمن های روانشناسی زیاوی مراجعه کردم ولی هیچ کدوم استقبال نکردن.مکاتب سنتی وعرفانی سرخبوستها ایرانی هندی چینی تبت برمه ژاپن رو مطالعه کردم .روش ریکی رو کار کردم .در نهایت به روش ذهن اگاهی رسیدم که
تغییرات بسیاری رو در تمام سیستم روانشناسی ایجاد میکنه.وامروز با کمال تعجب دیدم که این موضوع مورد توجه بوده.البته بزرگانی از جمله اشو کریشنا مورتی وبسیاری دیگر مطرح کرده بودند.من این موضوع رو در نظریات روانشناسی مداخله دادم.ودر درمان به کار بردم.

تحقیق وتمرین درموردذهن آگاهی میکنم خوشحال میشم اگه تجربیاتی هست ارائه بشه ممنون

سلام دوست عزیز مطلب بسیار جالبی بود و استفاد نمودم اینجانب دانشجوی ترم آخر کارشناسی ارشد روانشناسی و موضوع مورد علاقه ام ذهن آگاهی است تا جائی که موضوع پایان نامه ام را ذهن آگاهی انتخاب کرده ام خوشحال می شوم از مطالب خوب شما بهره مند شوم و در اولین فرصت تمام مطالبی که جمع آوری نمودم برایتان ارسال می کنم . با آرزوی توفیق روز افزون جنابعالی

افزودن دیدگاه جدید

Restricted HTML

  • تگ‌های HTML مجاز: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.
CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.